دانلود کلیپ سفارش حضرت علی(ع) درباره حیوانات و چهارپایان در نهج البلاغه همراه بیت ظهور باشید
دانلود کلیپ سفارش حضرت علی درباره حیوانات
پخش انلاین
برای دانلود با لینک مستقیم (از روی سرور ایران) کلیک نمایئد.
حضرت علی (علیه السلام) در نامه ای به یکی از کارگزاران مسئول گرفتن زکات، ضمن تأکید بر رعایت حقوق انسان ها، به چگونگی رعایت حقوق حیوانات می پردازد:
الف) تنظیم شیوه ی ورود به میان حیوانات: حضرت در این باره تأکید می کند مانند کسی که بر رمه و حیوانات چیرگی و تسلط و قصد آزار و اذیت آنها را دارد بر آنها وارد نشو: «فَإِن کَانَت لَهُ ماشیه او ابل فلا تدخلها الا باذنه، فانَّ اکثرها له، فإذا اتیتها فلا تدخلها دخول متسلط علیه و لا عنیف به، و لا تنفرنَّ بهیمهً وَلاَ تُفزعنَّها…»(1)
ب) پرهیز از جدایی افکندن میان حیوانات و نوزادانشان: امام در همین نامه به کارگزار خود سفارش می فرماید چنانچه مودیان زکات تمایل داشتند زکات شتر و گوسفندان را بپردازند، این گونه عمل کنید: «میان ماده شتر و بچه ی شیرخوارش جدایی نیفکن، و ماده را چندان ندوشان که شیرش اندک مانَد و به بچه اش زیان رساند».(2)
ج) عدالت در رفتار با حیوانات: حضرت در این خصوص می فرماید چنانچه از حیوان به عنوان مرکب استفاده شد، نباید آن را خسته کرد. امام (علیه السلام) در ادامه بر رعایت عدالت میان حیوانات نیز تأکید می کند: «میان آن شتر مرکوب و سایر شتران عدالت را برقرار ساز و شتر خسته را آسوده گردان و آن را که کمتر آسیب دیده یا از رفتن ناتوان گردیده آرام ران».(3)
همچنین بر تغذیه حیوانات و سیراب کردن و استراحت دادن به آنها نیز سفارش اکید می کند: «ولیوردها ما تمرَّ به من الغدُرِ، و لا یعدل بها عن نبتِ ا لارض جوادِّ الطرقِ، ولیروحها فی الساعات، ولیمهلها عند النطاف و الاعشاب، حتَّی تاتینا بإذن الله بدِّناً منقیات، غیر متعبات و لا مجهودات، لنقسمَهَا علی کتاب الله وسنَّهِ نبیِّه علیه السلام».
برای مطالعه بیشتر روی عبارت زیر کلیک نمایید
دانلود آسمان حسین نقاشی های عاشورایی عبدالحمید قدیریان
کلیپ سفارش حضرت علی درباره حیوانات
به نظر می رسد امام بر رعایت حقوق حیواناتی که به منزله ی زکات در دست کارگزارش قرار دارند، تأکید و اهتمام بیشتری دارند؛ زیرا این نوع حیوانات، اسیر آن کارگزارند و مال دیگران هستند، نه مال آن کارگزار، بنابراین، امام بیم آن داشته است چه بسا که کارگزار به سیری و گرسنگی و چاقی و لاغری آنها توجه نداشته باشد و به آن اهمیت ندهد. از این روی، امام (علیه السلام) بر رعایت حقوق حیواناتی که در دست غیرمالکان آنها هستند و سود مستقیمی برای نگهداری کنندگان ندارد، حساسیت بیشتری نشان می دهد. نکته ی قابل توجه اینکه حضرت، حفظ و رعایت حقوق حیوانات را به نظام دینی و الهی نسبت می دهد و برای این کار اجر و مزد اخروی و معنوی قائل می شوند: «فَإِنَّ ذلکَ اعظمُ لاجرِکَ، واقربُ لِرشدِکَ، إِن شاءَ اللهُ».(4)
امیرالمۆمنین (علیه السلام) به حیوانات بیمار و شکسته پا و پیر و فرسوده نیز توجه دارد و از گرفتن آنها بجای زکات نهی می کند: زیرا این کار مستلزم حرکت دادن و طی راه های طولانی است و بی تردید چنین حیواناتی در راه اذیت خواهند شد: (5) «ولا تاخذَنَّ عوداً، وَلاَ هَرِمَهً، وَلا مَکسُورهً، وَلاَ مَهلُوسَهً، وَلاَ ذَاتَ عَوَار».(6) امام علی (علیه السلام) به کارگزارش تأکید می کند که حیوانات را به فردی خیرخواه و مهربان و درستکار و امین بسپارد تا آنها را آزار ندهد: «و بر آن مگمار جز خیرخواهی مهربان، و درستکاری نگاهبان که نه بر آنان درشتی کند و زیان شان رساند و نه مانده شان سازد و نه خسته شان گرداند».(7) حقوق حیوانات و عدالت نسبت به آنها در سیره ی علوی تا آنجا مورد تأکید و سفارش است و اهمیت دارد که حضرت در مقابل تمام هستی و اقلیم هفتگانه، حاضر به گرفتن پوست جویی از دهان مورچه ای به ظلم و ناروا نیست: «واللهِ لو اعطیتُ الاقالیم السّبعهَ بَمَا تحتَ افلاکِهَا، عَلَی ان أعصِِیَ اللهَ فی نمله اسلبها جلبَ شعیرة ما فعلتهُ…»(8)
نامه امام علی(ع) درباره حیوانات
برای مطالعه بیشتر روی عبارت زیر کلیک نمایید
کلیپ صابر خراسانی برای میلاد حضرت محمد(ص)
حضرت امیر (علیه السلام) سفارش می کند که پس از شهادت ایشان، بیشتر از یک ضربه را بر ابن ملجم نزنید و او را مُثله نکنید و سپس با اشاره به سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مثله کردن را حتی نسبت به سگ هم نهی می کند: «انظُرُوا اذا انا متُّ من ضربته هذه، فاضربوه ضربه بضربه، ولا یمثل بالرجل، فانِّی سمعتُ رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) یقُولُ: «إیاکُم و المثلهً وَلَو بلاکلب العقورِ»(22)
در حدیثی از حضرت امیر درباره ی ذبح گوسفند چنین آمده است: «گوسفند را نزد گوسفند و شتر را نزد شتر ذبح مکن؛ در حالی که آن دیگری به او می نگرد»؛ (9) یعنی احساسات حیوانات را نیز باید در نظر گرفت. در جای دیگر نیز بر نگهداری از حیوانات، به ویژه گوسفند تأکید می فرماید: «بهترین چیزی که انسان در خانه برای خانواده ی خود تهیه می کند، گوسفند است. هر کس در منزل خود گوسفندی داشته باشد، در هر روز فرشتگان خدا دو بار او را تقدیس می کنند».(10)
امیر المؤمنین(ع) به حیوانات بیمار و شکستهپا و پیر و فرسوده نیز توجه دارد و از گرفتن آنها بجای زکات نهی میکند: زیرا این کار مستلزم حرکت دادن و طی راههای طولانی است و بیتردید چنین حیواناتی در راه اذیت خواهند شد: «وَلاَ تَأْخُذَنَّ عَوْداً، وَلاَ هَرِمَةً، وَلاَ مَکْسُورَةً، وَلاَ مَهْلُوسَةً، وَلاَ ذَاتَ عَوَار».
امام علی(ع) به کارگزارش تأکید میکند که حیوانات را به فردی خیرخواه و مهربان و درستکار و امین بسپارد تا آنها را آزار ندهد: «و بر آن مگمار جز خیرخواهی مهربان، و درستکاری نگاهبان که نه بر آنان درشتی کند و زیانشان رساند ونه ماندهشان سازد و نه خستهشان گرداند». حقوق حیوانات و عدالت نسبت به آنها در سیرة علوی تا آنجا مورد تأکید و سفارش است و اهمیت دارد که حضرت در مقابل تمام هستی و اقلیم هفتگانه، حاضر به گرفتن پوست جویی از دهان مورچهای به ظلم و ناروا نیست: «وَاللهِ لَوْ أُعْطِیتُ الاَْقَالِیمَ السَّبْعَةَ بِمَا تَحْتَ أَفْلاَکِهَا، عَلَى أَنْ أَعْصِیَ اللهَ فِی نَمْلَة أَسْلُبُهَا جِلْبَ شَعِیرَة مَا فَعَلْتُهُ…».
اهتمام به پرندگان، شگفتیهای آفرینش
پرندگان به منزلة مخلوقات خداوند و نشانههای خلقت بیبدیل خالق هستی، مورد توجه قرآن و نهجالبلاغه قرار گرفته است. در قرآن کریم، به داستان پرندگان از قبیل هدهد، غراب (کلاغ)، طیر ابابیل و… از زوایای مختلف اشاره، و گاهی به عنوان الگوی رفتاری و پندآموز انسان معرفی شده است.
در سوره مائده، پس از اینکه یکی از دو فرزندان آدم، برادر خود را به قتل میرساند، خداوند کلاغی را میفرستد تا به قاتل، روش پوشیدن و دفن جسد برادر را نشان دهد. و در نتیجه، برادر قاتل پند میگیرد و همانگونه عمل میکند و پشیمان میشود: «سپس خداوند زاغی را فرستاد که در زمین، جستجو(کندوکاو) میکرد؛ تا به او نشان دهد چگونه جسد برادر خود را دفن کند.
او گفت: «وای بر من! آیا من ناتوانتر از آن هستم که مانند این زاغ باشم و جسد برادرم را دفن کنم؟!» و سرانجام (از ترس رسوایی، و بر اثر فشار وجدان) از نادمان شد».(مائده: 31)
در نهجالبلاغه نیز در موارد متعددی به توصیف پرندگان و نوع زندگی و پرواز آنها پرداخته شده است؛ از جمله، در خطبه 165، حضرت به وصف پرندگان، به ویژه طاووس میپردازد و در حقیقت با این خطبه میخواهد بشر را به شگفتیهای جهان خلقت و قدرت لایزالی خالق متوجه و متنبه کند و به تفکر در ملکوت مالک هستی وادارد.
حضرت امیر در این خطبه به آفرینش شگفت جانداران و مردگان و آرامگرفتگان و جنبندگان، اشاره میکند و آنها را شاهدان روشن خلقت و صنع و قدرت خداوند میداند. «ابتدعهم خلقا عجیبا من حیوان و موات، و ساکن و ذی حرکات. فاقام من شواهد البیّنات علی لطیف صنعته و عظیم قدرته ما انقادت له العقول معترفة به و مسلِّمة له».
سپس حضرت گونهگونه بودن پرندگان را به عنوان دلایل و نشانههای و حدانیت خداوند معرفی میکند: «و نعقت فی اسماعنا دلائله علی وحدانیته و ما ذرأ من مختلف صور الاطیار التی أسکنها أخادید الارض و خروق فجاجها و رواسی اعلامها من ذات اجنحة مختلفة م هیأت متبایتة…». امام(ع) در این خطبه به انواع پرندگان اشاره میکند: «دستهای از این پرندگان را که فربه بودند، از بالا رفتن و سبک پریدن در آسمان باز داشت و به پرواز در نزدیکی زمین واگذاشت و مرتّبشان فرمود با رنگی جدا که هر یک را بود، به مهارت در قدرت و باریکی در صنعت.
برخورد حضرت علی با حیوانات
بر دستهای از آنها یک رنگ ریخته است و رنگی دیگر بدان نیامیخته است…». امام علی(ع) در این خطبه به صورت جزئیتر و دقیقتر طاووس و خلقت وی را یکی از زیستکنندگان محیط پیرامونی انسان مطرح میکند: «و من اعجبها خلقا الطاووس الذی اقامه فی احکم تعدیل و نضّد الوانه فی احسن تنضید بجنانح اشرج قصبه و ذنب اطال مسبحه…».
بدون شک توجه امام به جزئیات یک پرنده از قبیل پَر، دُم، بال، سر، رنگ، راه رفتن، ناز و کرشمه، کبر و غرور و حتی پیش ماده رفتنش، نگریستن به پر خویش، پوشش زیبا، قهقهه، اندوه و پاهای لاغر و سیه فام، همه هزار نکتة باریکتر از مو دارد و اهمیت این پرندگان را به مثابه موجودات جهان خلقت میرساند تا بشر هم از زیبایی و دستاوردهای آنها سود ببرد و هم به تأمل و تفکر در آفرینش فرو رود و هم از آنها به طور معتدل و منطقی بهرهبرداری کند.
برای مطالعه بیشتر روی عبارت زیر کلیک نمایید
امام زمان(عج) کجا زندگی می کند؟
بدیهی است اهتمام حضرت به طاووس و دیگر پرندگان، تنبیه، هشدار و تأکیدی است بر حمایت همهجانبة بشر از این موجودات زیستمحیطی و پرهیز از آزار و اذیت و تخریب و هلاک آنها. ایشان بشر را به تدبر و تفکر در خلقت ریزترین موجودات دعوت میکند و آنها را وادار میسازد تا از ریزترین موجودات به عظمت و قدرت خالق نظام هستی پی ببرند. امام در این میان به مورچه و ملخ، بهمنزلة دو موجود ریز اشاره میکند:
به مورچه و کوچکی جثة آن بنگرید که چگونه لطافت خلقت او با چشم و اندیشه انسان درک نمیشود. نگاه کنید چگونه روی زمین راه میرود … و اگر خواهی در شگفتی ملخ سخن گو که خدا برای او دو چشم سرخ با دو حدقه چنان ماه تابان آفرید و به او گوش پنهان و دهانی متناسب اندامش بخشیده است. دارای حواس نیرومند و دو دندان پیشین که گیاهان را میچیند و دو پای داسمانند که اشیاء را برمیدارد … ملخها نیرومندانه وارد کشتزار میشوند و آنچه میل دارند میخورند؛ در حالیکه تمام اندامشان به اندازه یک انگشت باریک نیست.
بدیهی است دقّت حضرت در توصیف این موجود و تشریح ساختمان بدن ریزترین آنها، نشانگر اهمیت این موجودات در جهان هستی است. بنابراین، همانگونه که قبلاً گفته شد، این موجودات زیبا و با اهمیت از اینروی که مخلوق و مصنوع خداوندند و به دلیل ارتباطی که با او دارند و متعلق به اویند، باید مورد توجه و مهرورزی انسان قرار گیرند.
انسان نیز همانطور که در برابر خداوند مسئول است، در برابر مخلوقات او نیز مسئولیت دارد. حضرت امیر(ع) موجودات و حیوانان و پرندگان و به طور کلی محیط زیست را عناصری به هم پیوسته و مکمل یکدیگر میداند که به رغم اختلافها و تفاوتها، ارزش ذاتی یکسانی در نظام هستی دارند:
اگر اندیشهات را بکار گیری تا به راز آفرینش پی برده باشی، دلایل روشن به تو خواهند گفت که آفریننده مورچه کوچک همان آفریدگار درخت بزرگ خرماست؛ به جهت دقّتی که جدا جدا در آفرینش هر چیزی بکار رفته، و اختلافات و تفاوتهای پیچدهای که در خلقت هر پدیده حیاتی نهفته است، همه موجودات سنگین و سبک، نیرومند و ضعیف، در اصول حیات و هستی یکسانند، و خلقت آسمان و هوا و بادها و آب یکی است.
حضرت سپس همة پدیدههای پیرامون و زیستمحیط را نشانههای روشن پروردگار میداند: «پس اندیشه کن در آفتاب و ماه، درخت و گیاه، آب و سنگ، و اختلاف شب و روز و جوشش دریاها، و فراوانی کوهها، بلندىقلهها، و گوناگونی لغتها، و تفاوت زبانها که نشانههای روشن پروردگارند. پس وای بر آن کس که تقدیرکننده را نپذیرد و تدبیرکننده را انکار کند».
پی نوشت ها :
1.نهج البلاغه، نامه 25، ترجمه سید جعفر شهیدی، ص 287.
2.همان، نامه 25 ص 287.
3.همان، نامه 25 ص 287.
4.همان.
5.ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج 8، ص 153.
6.نهج البلاغه، نامه 25، گردآوری محمد بن حسین شریف الرضیّ، ترجمه سید جعفر شهیدی، ص 287.
7.همان، نامه 25، ص 287.
8.همان، خطبه 223.
9.همان، نامه 47، ص 268.
10.محمدباقر بن محمد تقی مجلسی، بحارالانوار، ج 14، ص 686.
هیچ نظری وجود ندارد