نوروز در کلام امام صادق(ع)

 روایات درباره عید نوروز

با آن كه بسیاری از سنّت های ایرانیان بعد از ظهور اسلام در ایران از بین رفت و سنّت های اسلامی جای آن ها را گرفت، عیدنوروز كم و بیش در میان آن ها باقی ماند. شاید به خاطر این باشد كه در این روز امور معنوی و حوادث مذهبی متعددی به وقوع پیوست كه آن را جاودانه ساخت. حتّی بنابر بعضی از روایات، قبل از ظهور اسلام نیز این روز مورد توجّه انبیا و اولیای الهی بوده است. (1)
در این جا بعضی از روایات را مورد توجّه قرار می دهیم.

سال جدید سال ظهور امام زمان

اگه این کلیپ رو ببینی یه تصمیم زیبا خواهی گرفت نوروز – عید نوروز – سال جدید

پخش انلاین

Link

Embed

Copy and paste this HTML code into your webpage to embed.

برای دانلود با لینک مستقیم (50% ترافیک رایگان) کلیک نمایئد.

نوروز روز ظهور امام زمان(عج)

1-در روایت داریم که فرشتگان، هر جمعه در بیت‌المعمور (خانه‌ای در آسمان) جمع مى‌شوند و عهد و ولایت امامان را تجدید مى‌کنند، روز جمعه روزى است که خداوند بر ولایت آنان از جهانیان پیمان گرفته است و نیز در برخی، از نوروز به عنوان روز آغاز قیام یاد شده است(19) و جالب اینکه یکی از القاب زیبا و نورانی امام زمان(عج) بهار و نوروز است. چنانچه در برخی روایات و ادعیه به آن اشاره شده است: «السَّلَامُ عَلَى رَبِیعِ الْأَنَامِ وَ نَضْرَةِ الْأَیَّام»(20)؛ یعنی سلام بر بهار انسانیت و سر سبزی روزها.(فصل شکفتن و شکوفه‌ها).

روز جمعه اختصاص به امام زمان(عج)

روز جمعه از جهات مختلفى اختصاص به امام زمان(عج) دارد، ولادت با سعادت حضرت، انتقال مقام امامت به او، مختص شدن لقب قائم به وى در روز جمعه بوده و نیز بر اساس برخی روایات ظهور و فرج او و پیروانش در روز نوروز و جمعه خواهد بود.(21)

تعیین کنندگان وقت ظهور دروغگو هستند

2- پس از وفات جناب ابوالحسن علی بن محمد سمری، چهارمین نائب خاص امام زمان(عج) دوره غیبت کبری آغاز شد و تا کنون ادامه دارد، ظهور و قیام امام(عج) در پایان این دوره و به فرمان خدای متعال خواهد بود، پیشوایان معصوم ما در روایات بسیار تصریح فرموده‌اند که نمی‌توان وقت خاصی را برای ظهور تعیین کرد و فقط خدا به آن آگاه است، ناگهان و به فرمان خدا واقع خواهد شد و هر کس تعیین وقت کند دروغگو است.

«فضیل» از امام باقر(ع) پرسید: آیا برای این امر وقتی تعیین می‌شود؟ امام سه بار فرمود: «کذب الوقاتون»؛ تعیین کنندگان وقت دروغگویند.(22)

برای مطالعه بیشتر لینک زیر هدیه ما به شما

حدیث نوروز از نگاه امام صادق

«اسحاق بن یعقوب» نامه‌ای توسط محمد بن عثمان عمری خدمت امام زمان(عج) فرستاد و سؤالاتی کرد و امام در فرازی از پاسخ، در مورد وقت ظهور فرمود: «و اما ظهور الفرج فانه الی اللَّه تعالی ذکره و کذب الوقاتون»؛ و اما ظهور فرج به فرمان خدای متعال وابسته است و تعیین‌کنندگان وقت دروغگویند.(23)

البته منظور از تعیین وقت، تعیین دقیق وقت ظهور است و این گونه تعیین وقت را پیشوایان معصوم(ع) به هیچ وجه جایز نشمرده‌اند و آن را از اسرار الهی دانسته‌اند، ولی علاماتی را ذکر فرموده‌اند که چون آن‌ها واقع شوند نزدیک بودن ظهور را نوید می‌دهند.(24)

و افزون بر ذکر نشانه‌های حتمی و غیرحتمی برای ظهور، زمان ظهور و وقت آن به شکل کلی و غیرمعین(مانند: روز و سال) نیز در روایات ذکر شده است که هرگز به معنای تعیین دقیق زمان ظهور که در روایات از آن نهی شده نیست.

روایات مختلفی درباره زمان قیام حضرت مهدی(عج) به شکل کلی و غیرمعین وجود دارد، در برخی، از نوروز به عنوان روز آغاز قیام یاد شده است.(25) برخی احادیث دیگری روز عاشورا را و روز شنبه را آغاز قیام آن حضرت ذکر کرده است(26) و در تعداد دیگر روز جمعه، روز ظهور و آغاز قیام آن بزرگوار بیان شده است.(27)

در همزمانی نوروز با عاشورا اشکالی به نظر نمی‌رسد، زیرا نوروز طبق سال شمسی و عاشورا بر اساس سال قمری محاسبه می‌شود و یکی شدن این دو روز امکان پذیر است و نیز همزمانی این دو روز با جمعه یا شنبه نیز ممکن است، چه آنکه ممکن است عاشورا و نوروز هر دو یا روز جمعه و یا شنبه باشد، آنچه مشکل و متنافی به نظر می‌رسد، ذکر دو روز شنبه و جمعه از هفته به عنوان روز قیام است، ولی می‌توان این دسته از روایات را نیز توجیه کرد و به نحوی میان آن جمع کرد، زیرا اگر سند این روایات صحیح باشد، در این صورت احادیثی که جمعه را روز ظهور حضرت، تعیین کرده است بر روز قیام و ظهور حمل می‌شود و روایاتی که شنبه را روز قیام می‌داند، بر روز استقرار و تثبیت نظام الهی مهدوی و نابودی مخالفان تفسیر می‌شود.(28)

به هر حال ظهور امام زمان(عج) ابتدا به وسیله منادی آسمانی اعلام می‌شود، آن حضرت در حالی که پشت به کعبه داده است، با دعوت به حق، ظهور خود را اعلام می‌دارد.

برای مطالعه بیشتر لینک زیر هدیه ما به شما

رابطه نوروز با غدیر خم چیست

نوروز در کلام امام باقر(ع)

از امام باقر(ع) نقل شده است که فرمود: «حضرت مهدی(عج) در مکه به هنگام نماز عشاء ظهور می‌کند، در حالی که پرچم و پیراهن و شمشیر پیامبر(ص) را همراه دارد و چون نماز عشا را خواند، فریاد بر می‌آورد: ای مردم! شما را به یاد خدا و به حضورتان در برابر خدا (در روز قیامت) متذکر می‌شوم، در حالی که حجتش را (در دنیا) بر شما تمام کرده است و پیامبران را مبعوث کرده و قرآن را فرو فرستاده است. خداوند به شما فرمان می‌دهد که به او شرک نورزید و فرمانبر او و پیامبرانش باشید، آنچه را قرآن امر به احیای آن کرده است، احیاء و زنده کنید و آنچه را که امر به نابودی آن کرده است، نابود سازید و یاوران راه هدایت باشید و بر تقوا و پرهیزکاری همکاری کنید، زیرا دنیا، فنا و زوالش فرا رسیده و نفخه وداع سر داده است، من شما را به سوی خدا و رسولش و عمل به کتاب او و نابودی باطل و احیاء و زنده ساختن سیره پیامبر اعظم(ص) دعوت می‌کنم، آنگاه در میان سیصد و سیزده نفر از یارانش ظهور می‌کند».(29)

بنابراین با توجه به روایات وارده در این باب می‌توان گفت که ظهور آن منجی الهی در شبانگاه روز شنبه و یا جمعه خواهد بود که مصادف است با نوروز و عاشورا، هنگام نماز عشاء. البته حقیقت امر نزد خداوند متعال است و او بهتر می‌داند.

1 – نوروز روز پیمان با خدا

علامّه مجلسی می گوید: «در بعضی از كتب معتبره دیدم كه معلّی بن خنیس می گوید: روز نوروز خدمت امام صادق علیه السلام رفتم. پرسید: این روز را می شناسی؟
گفتم: روزی است كه عجم آن را بزرگ می شمرند و در آن به یكدیگر هدیه می دهند.
حضرت فرمود: قسم به بیت عتیق كه در مكّه است. این نیست مگر به جهت موضوعی قدیمی كه برای تو تفسیر می كنم… نوروز، روزی است كه خداوند از بندگان پیمان گرفت به این كه جز او را نپرستند… و آن از اوّلین روزی است كه خورشید طلوع كرد و بادها وزیدن گرفت و زمین پر از شكوفه شد، سفینه حضرت نوح علیه السلام بر «جودی» قرار گرفت… و پیامبر گرامی اسلام علیه السلام به اصحاب امر فرمود: با علی علیه السلام به عنوان «امیرالمؤمنین» بیعت كنند… و هیچ روزی نوروز نیست مگر این كه در آن روز ما انتظار فرج داریم، زیرا نوروز از روزهای ما و روزهای شیعیان ماست، عجم آن را حفظ كردند و شما آن را ضایع نمودید… و آن اوّلین روز سال پارسیان می باشد…» (2)

برای مطالعه بیشتر لینک زیر هدیه ما به شما

عکس امام زمان و عید نوروز

2 – روز ولایت

در بعضی از روایات تحقق حاكمیت حقّ و ولایت الهی در جامعه مهم ترین عید شمرده شده است:
امام صادق علیه السلام می فرماید: «فإنّ الانبیاء – صلوات اللّه علیهم – كانت تأمر الاوصیاء بالیوم الّذی كان یقام فیه الوصی ان یتّخذ عیدا…» (3)
سیره انبیا همواره این چنین بوده كه به جانشینان خود امر می نمودند تا روز تعیین و نصب وصی و جانشین را عید بگیرند.
آن گونه كه در بعضی از روایات آمده و عدّه ای از علمای بزرگوار تصریح نموده اند (4) و در گاهنامه تطبیقی (5) به روشنی مشخّص گردیده روز عید غدیرخم با اوّل فروردین سال دهم هجری شمسی مطابق بوده است. عید نوروز به بركت ولایت، رنگ الهی به خود گرفت و در بین شیعیان و ایرانیان شهرت و استمرار یافت.
«المعلّی بن خنیس عن الصّادق علیه السلام: انّ یوم النّیروز، هو الیوم الّذی اخذ فیه النّبی صلی الله علیه وآله لامیرالمؤمنین علیه السلام العهد بغدیرخم، فاقرّوا له بالولایة، فطوبی لمن ثبت علیها، والویل لمن نكثها… (6) ؛ نوروز، روزی است كه پیامبرصلی الله علیه وآله از مردم برای امیرمؤمنان علیه السلام در غدیر خم پیمان ولایت گرفت و مردم به ولایت او اقرار كردند. خوش به حال كسی كه بر آن پیمان ثابت بماند. وای بر كسی كه آن عهد را بشكند…»
با این بیان پاسخ این سؤال كه چرا اعراب نوروز را ضایع كردند؟ نیز روشن می شود.
اعراب به پیروی از دستگاه خلافت بنی امیه و بنی عباس چون نوروز را روز ولایت و خلافت الهی می شناختند. سخت كوشیدند كه اهمّیت این روز را مخفی كرده، ضایع سازند. لذا برای لكه دار كردن نوروز، این روز را بازمانده های مجوس معرّفی كرده اند. تا جایی كه می بنیم حضرت امام موسی بن جعفرعلیه السلام نیز در مقام «تقیه» به منصور دوانقی می فرماید: «… از رسم های فرس است و اسلام آن را از بین برده است…» (7)
بعضی افراد این روایت را دلیل بر عدم مشروعیت نوروز گرفته اند امّا با توجه به روایات معارض، حمل بر تقیه شده است و بهترین دلیل بر عظمت نوروز است و گویای این است كه خلفا تا چه اندازه برای از بین بردن نوروز می كوشیده اند و پس از یك دوره تبلیغات خلفا كه نوروز كاملاً مسخ و در افكار عمومی مسلمین از سنّت های مجوس معرّفی شد، منصور دوانقی حضرت امام موسی بن جعفرعلیهما السلام را در این روز وادار به جلوس می كند تا از طرفی (مانند مأمون) برای خود موفقیت كسب كند و از طرفی حضرت را در معرض اعتراض اعراب قرار دهد.
به هر حال شكّی نیست در این كه از نظر اهل بیت علیهم السلام نوروز از روزهای مهمّ مذهب معرّفی شده، تحلیل آن البته با آداب و رسومی كه در روایات بیان شده است، بسیار پسندیده می باشد.

برای مطالعه بیشتر لینک زیر هدیه ما به شما

عکس پروفایل امام زمان و عید نوروز

3 – آداب نوروز

معلّی بن خنیس به نقل از امام صادق علیه السلام درباره نوروز می گوید: «و اذا كان یوم النیروز فاغتسل والبس انظف ثیابك و تطیب باطیب طیبك و تكون صائما ذلك الیوم… (8) ؛ هنگام نوروز غسل كن، پاكیزه ترین لباس هایت را بپوش و به خوش بوترین عطرهایت خود را خوش بو نما و در آن روز، روزه باش.»
در دنباله روایت، دستور چهار ركعت نماز بعد از اقامه نماز ظهر و عصر، و سجده شكر و دعای مخصوص در این روز ذكر شده است. كه بر عظمت و كرامت و فضیلت نوروز دلالت دارد.
مرحوم شیخ بهایی در جامع عبّاسی می نویسد: «بعد از سلام (نماز) به سجده می رود و این دعا را در سجده بخواند: اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد الاوصیاء المرضیین و علی جمیع اسمائك و رسلك افضل صلواتك و بارك علیهم بافضل بركاتك و صلّ علی ارواحهم و اجسادهم. اللّهمّ بارك علی محمّد و آل محمّد و بارك لنا فی یومنا هذا الّذی فضّلته و كرّمته و شرّفته و عظّمت خطره، اللّهمّ بارك لی فیما أنعمت به علی حتّی لا اشكر أحدا غیرك، و وسّع علی فی رزقی یا ذاالجلال و الاكرام» (9)
این حدیث مورد استناد بسیاری از فقها برای استحباب غسل و روزه و نماز در روز نوروز قرار گرفته است.
صاحب وسائل الشیعه این روایت را در سه مورد نقل كرده و به آن تمسّك نموده است. (10)
صاحب جواهرالكلام همین روایت را از مصباح و مختصر آن نقل كرده و دلیل استحباب این اعمال در روز نوروز دانسته است و فرموده است كه غسل كردن در روز نوروز بین علمای متأخرین مشهور می باشد بلكه هیچ مخالفی برای این حكم پیدا نكردم. (11)
مرحوم علّامه مجلسی در زاد المعاد می فرماید: «به سندها معتبر از معلّی بن خنیس كه از خواصّ حضرت امام صادق علیه السلام بود (این روایت) منقول است.» (12)

نوروز در کلام امام صادق(ع)

اهمیت هدیه دادن در عید نوروز

ابراهیم كرخی می گوید: «از امام صادق علیه السلام درباره مرد ثروتمندی كه روز مهرگان یا نوروز، مردم به او هدیه می دهند ولی او در عوض، احسانی نمی كند سؤال كردم، امام علیه السلام فرمود: آیا آن ها اهل نماز هستند؟
گفتم: آری.

فرمود: هدیه آن ها را باید بپذیرد و او نیز در مقابل برای آن ها هدیه ای بفرستد…» (13)
در روایتی دیگر می خوانیم: «اتی علی علیه السلام بهدیة النیروز، فقال علیه السلام: ما هذا؟ قالوا: یا امیرالمؤمنین الیوم النّیروز، فقال علیه السلام: اصنعوا لنا كلّ یوم نیروزا؛ (14) هدیه نوروزی باری علی علیه السلام آورده شد حضرت پرسید: این چیست؟
گفتند: ای امیرمؤمنان! امروز نوروز است.
فرمود: هر روز را برای ما نوروز بسازید.»
شایان ذكر است كه علی علیه السلام هدیه نوروزی را قبول كرد و بعد از او از زمان حجّاج بن یوسف ثقفی جشن نوروز و مهرگان نزد خلفا و رجال حكومتی و عامّه مردم به طور یكسان رسمیت یافت. (15)

برای مطالعه بیشتر لینک زیر هدیه ما به شما

عید نوروز در کلام اهل بیت و اعمال نوروز

دعای تحویل سال نو

در كتب ادعیه برای روز نوروز و هنگام تحویل سال دعاهای گوناگونی نقل شده است.
از آن جمله: این كه در وقت تحویل سال این دعا را بسیار بخوانند و بعضی می گویند 366 مرتبه به تعداد روزهای سال این دعا را تكرار كنند:
«یا مقلّب القلوب والابصار، یا مدبّر اللّیل و النّهار، یا محوّل الحول والاحوال حوّل حالنا الی احسن الحال» (16)
امام خمینی قدس سره بعد از قرائت این دعا و تبریك عیدسعید نوروز، به همه مسلمانان و ملّت شریف ایران فرمودند: «تمام قلوب و تمام ابصار و بصیرت ها در دست خدای تبارك و تعالی و ید قدرت اوست، اوست كه تدبیر می كند جهان را، لیل و نهار را و اوست كه قلوب را متحوّل می كند و بصیرت ها را روشن می كند و اوست كه حالات انسان را متحوّل می كند و ما آن را در ملّت عزیز خودمان در زن و مرد، در كوچك و بزرگ یافتیم، این تقلیب قلوب كه قلب ها را از آمال دنیوی و از چیزهایی كه در طبیعت است بریده بشود و به حق تعالی پیوسته بشود و بصیرت ها روشن بشود و صلاح و فساد خودشان را به وسیله بصیرت بفهمند، در ملّت ما بحمداللّه تا حدود چشمگیری حاصل شده است و من امیدوارم كه در این سال جدید به اعلا مرتبت خودش برسد.» (17)

پی نوشت:
1) ر، ك، به النوروز فی مصادر الفقه والحدیث، مركز المعجم الفقهی، صص 36 و 24 و بحارالانوار، ج 59، صص 91 و 92.
2) بحارالانوار، ج 59، صص 91 و 92 و مستدرك الوسایل – طبع جدید، ج 6، ص 352.
3) الفروع فی الكافی، كلینی، ج 4، ص 149.
4) ر،ك. به النوروز، صص 17 و 18 به نقل از كشف اللثام، ج 1، ص 11 و جواهر الكلام، شیخ محمدحسن نجفی. ج 5، ص 43 و بحارالانوار، ج 59، صص 119 و 123.
5) گاهنامه تطبیقی سه هزار ساله، احمد بیرشك، ص 60.
6) بحارالانوار، ج 59، ص 119.
7) مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب، ج 4، صص 318 و 319 «حكی ان المنصور تقدم الی موسی بن جعفر بالجلوس للتّهنیة فی یوم النیروز و قبض ما یحمل الله. فقال انّی قد غتشت الاخبار عن جدّی رسول اللّه صلی الله علیه وآله فلم اجد لهذا العمد خبرا. و انّه سنّة الفرس و محاها الاسلام و معاذاللّه ان یحیی ما محاه الاسلام، فقال المنصور: انّما نفعل هذا سیاسة للجند فسألتك باللّه العظیم الا جلست، فجلس»
8) مرحوم شیخ انصاری رحمه الله در كتاب طهارت، ص 328 و صاحب جواهر الكلام در جلد 5، ص 42 می گوید این روایت را باید حمل بر «تقیه» نمود و یا این كه این روز، عید نوروز دیگری است. و روایات معلّی بن خنیس را به علّت شهرت بیشترش اختیار نمود. بعضی از علمای دیگر نیز چنین عقیده دارند. ر،ك: النوروز، ص 24 و بحارالانوار، ج 59، صص 100 و 101.
9) وسائل الشیعه، ج 5، ص 288، باب 48، حدیث 1.
10) النوروز، ص 16 از جامع عباسی، ص 78.
11) ر،ك. وسائل الشیعه، شیح حرّ عاملی، ج 2، ص 960؛ ج 5، ص 288 و ج 7، ص 346.
12) جواهرالكلام، محمدحسن نجفی، ج 5، ص 41.
13) زاد المعاد، علّامه مجلسی، ص 573.
14) تهذیب الاحكام، شیخ طوسی، ج 6، ص 378، ح 1108 و فروع كافی ج 5، ص 141.
15) وسائل الشیعه، شیخ حرّ عاملی، ج 12، ص 214، باب 88، ح 14.
16) بزرگداشت ها در اسلامی، سید جعفر مرتضی عاملی، ترجمه محمّد سپهری، ص 155.
17) مفاتیح الجنان، محدّث قمی، با ترجمه، ص 604 و زاد المعاد، علّامه مجلسی رحمه الله، ص 575.
18) صحیفه نور، چاپ وزارت ارشاد اسلامی، ج 16، ص 87، از پیام رادیو تلویزیونی امام خمینی قدس سره به مناسبت فرا رسیدن سال نو، 61/1/1.

19)-مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج52، ص208.

20)-مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج99، ص101، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت، 1403ه.

21)-سیدمحمدتقى موسوى اصفهانى، مکیال المکارم (انتشارات ایران نگین، چاپ اول، 1381) ترجمه سیدمهدى حائرى قزوینى، ج 2، ص 71 – 72.

22)-شیخ طوسی، کتاب غیبت، ص261؛ حسینی، سیدحسین، یاد محبوب، نشر آفاق، ص78.

23)-کمال‌الدین، ج2، ص160، ح4. شیخ صدوق (ره).

24)-پیشوای دوازدهم حضرت حجة ابن الحسن المهدی، هیأت تحریریه مؤسسه در راه حق.

25)-مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج52، ص208.

26)-کمال‌الدین، ج2، ص653.

27)-مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج52، ص279.

28)-طبسی، نجم‌الدین، چشم‌اندازی به حکومت مهدی(عج)، ص63.

29)-ابن طاووس، ملاحم، ص64؛ ابن حمّاد، فتن، ص95.